Życie stomika. Jakie są rodzaje stomii?

Stomia to chirurgicznie wytworzone połączenie jelita z powierzchnią ciała, umożliwiające wydalanie treści jelitowej lub moczu w sytuacjach, gdy naturalna droga jest niedrożna lub uszkodzona. Dla wielu pacjentów życie ze stomią oznacza powrót do normalnego funkcjonowania po poważnych problemach zdrowotnych. W tym artykule dowiesz się, jakie są rodzaje stomii, jak wygląda jej pielęgnacja oraz jak dieta wpływa na komfort życia stomików. Przeczytaj, aby poznać kluczowe informacje, które pomogą Ci lub bliskiej osobie lepiej zrozumieć i zarządzać życiem ze stomią.

Czym jest stomia i kiedy jest wyłaniana?

Stomia, zwana również przetoką jelitową, to chirurgicznie wytworzone ujście jelita na powierzchnię skóry, które umożliwia wydalanie kału lub moczu bezpośrednio do worka stomijnego. Proces wyłonienia stomii jest konieczny, gdy ciągłość przewodu pokarmowego lub układu moczowego zostaje przerwana na skutek choroby, urazu lub zabiegu chirurgicznego. W takich przypadkach stomia pełni funkcję sztucznego odbytu, pozwalając pacjentom na normalne funkcjonowanie pomimo trudności zdrowotnych.

Wyłonienie stomii jest często niezbędne u pacjentów z nowotworami jelita grubego, chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Dzięki stomii możliwe jest ominięcie uszkodzonego odcinka jelita i zapewnienie prawidłowego wydalania treści jelitowej. Istnieją różne rodzaje stomii, które są dostosowywane indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Istnieją trzy główne rodzaje stomii: kolostomia, ileostomia i urostomia. Wybór odpowiedniego typu stomii zależy od stanu zdrowia pacjenta oraz od tego, która część przewodu pokarmowego lub układu moczowego wymaga wyłączenia z funkcjonowania. Każdy rodzaj stomii ma swoje specyficzne wskazania i wymaga indywidualnego podejścia w zakresie pielęgnacji i diety.

Kolostomia

Kolostomia polega na doprowadzeniu części okrężnicy do powierzchni brzucha. Jest to konieczne w przypadku usunięcia kawałka jelita grubego. Stomia zwykle znajduje się po lewej stronie brzucha. Trzeba wiedzieć, że stolec znajdujący się na tym odcinku układu pokarmowego ma formę stałą. Kolostomia nie posiada mięśni, a więc nie ma zdolności do zmiany konsystencji kału. Trafia on bezpośrednio do worka stomijnego. Pacjent nie ma kontroli nad procesami trawiennymi. Średnica stomii nie powinna być większa niż 2-5 cm. Powinna ona wystawać nad skórę mniej więcej 1-1,5 cm. Należy również dodać, że wyróżnia się dwa typy kolostomii: końcową oraz pętlową.

1. Kolostomia końcowa stosowana jest w przypadku częściowego usunięcia jelita grubego lub odbytnicy. Pozostała część doprowadzana jest drogą operacyjną do powierzchni brzucha. W ten sposób możliwe jest utworzenie przetoki brzusznej. Trzeba podkreślić, że opisywany rodzaj kolostomii może być zarówno stały, jak i tymczasowy. Stomię tymczasową stosuje się zwykle w przypadku, gdy zdrowe części jelita grubego czekają na ponowne połączenie. Na pewien czas pozostają one w spoczynku. Jeśli zabieg złączenia odcinków jelita grubego nie jest możliwy, to stosuje się stomię stałą.

2. Kolostomia pętlowa polega na podniesieniu położenia jelita. Znajduje się ono nad powierzchnią skóry. Jest ono utrzymywane w pożądanym położeniu za pomocą specjalnego uchwytu. Odsłonięta pętla jelita jest nacinana, a następnie odwijana i przyszywana do skóry. Efektem zabiegu są dwie stomie, które są ze sobą połączone. Należy zaznaczyć, że ten typ kolostomii jest zwykle wybierany, jako rozwiązanie tymczasowe. Sprawdza się on w przypadku nagłych przypadków, kiedy nie można wykonać szczegółowych badań.

Ileostomia

W tym przypadku to część jelita cienkiego zostaje doprowadzona do powierzchni brzucha. Stomia najczęściej znajduje się po prawej stronie brzucha. Wykonuje się ją zwykle w sytuacji, gdy końcowa część jelita cienkiego jest objęta zmianami chorobowymi. Kał gromadzony jest w worku stomijnym. Zwykle posiada on płynną konsystencję. Średnica ileostomii wynosi 2-6 cm. Powinna ona wystawać nad skórę 2,5-3 cm. Wyróżnia się dwa typy opisywanej stomii.

1. Ileostomia końcowa - występuje w przypadku usunięcie części jelita grubego lub odbytnicy. Pozostałą część znajduje się w spoczynku, a do powierzchni brzucha doprowadzane jest jelito cienkie. Takie rozwiązanie może mieć zarówno charakter trwały, jak i tymczasowy. Tymczasowa ileostomia końcowa jest możliwa, jeśli zdrowe części jelita muszą przez pewien okres pozostać w spoczynku, jednak po czasie możliwy będzie zabieg złączenia obu odcinków. Po przywróceniu sprawności układu pokarmowego stomia może zostać usunięta.

2. Ileostomia pętlowa - polega na wyłonieniu pętli jelita cienkiego nad powierzchnię skóry. Znajduje się ona na specjalnym uchwycie. Odsłonięta część jelita jest nacinana, a następnie przyszywana do skóry. Najczęściej jest to rozwiązanie tymczasowe. W późniejszym czasie stomia może zostać zamknięta lub usunięta drogą operacyjną.

Urostomia

Urostomia jest niezbędna w przypadku uszkodzenia układu moczowego. Część jelita cienkiego przeciągana jest na prawą stronę brzucha, a część zostaje zaszyta. Odcina się moczowody od pęcherza moczowego, a następnie przyłącza się je do odizolowanego jelita cienkiego. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie posiada on mięśni, a więc pacjent nie może kontrolować procesu oddawania moczu. Trafia on bezpośrednio do worka stomijnego. Warto wspomnieć, że urostomia stanowi pewnego rodzaju zakłócenie dla pracy organizmu. Z tego względu mocz wydalany jest częściej niż dotychczas.

Jak wygląda stomia i jej pielęgnacja?

Stomia to otwór na powierzchni brzucha, przez który wydalana jest treść jelitowa lub mocz. Wygląd stomii może różnić się w zależności od jej rodzaju, ale zazwyczaj jest to czerwony, wilgotny fragment jelita wystający nieco ponad powierzchnię skóry. Stomia nie posiada zakończeń nerwowych, więc nie jest bolesna, jednak wymaga regularnej pielęgnacji, aby zapobiec podrażnieniom i infekcjom skóry wokół stomii.

Pielęgnacja stomii obejmuje regularną wymianę worka stomijnego oraz utrzymanie skóry w czystości i suchości. Ważne jest stosowanie odpowiednich środków pielęgnacyjnych i sprzętu stomijnego, takich jak płytki stomijne, które chronią skórę przed kontaktem z treścią jelitową lub moczem. Pacjenci powinni być edukowani w zakresie właściwej pielęgnacji skóry wokół stomii, aby zminimalizować ryzyko powikłań.

Worek stomijny i sprzęt stomijny – jak wybrać?

Dobór odpowiedniego wyrobu stomijnego jest kluczowy dla komfortu i jakości życia osób ze stomią. Na rynku dostępne są różne rodzaje worków stomijnych, zarówno jednoczęściowe, jak i dwuczęściowe systemy, które można dostosować do indywidualnych potrzeb pacjenta. Wybór zależy od rodzaju stomii, kształtu ciała, aktywności fizycznej oraz osobistych preferencji.

Ważne jest, aby sprzęt stomijny zapewniał szczelność, minimalizował ryzyko wycieków oraz był wygodny w noszeniu. Płytki stomijne powinny dobrze przylegać do skóry wokół stomii, chroniąc ją przed działaniem treści jelitowej lub moczu. Pacjenci powinni współpracować z pielęgniarką stomijną lub specjalistą, aby dobrać najbardziej odpowiedni sprzęt stomijny i nauczyć się jego prawidłowego używania.

Dieta przy stomii – co jeść, a czego unikać?

Dieta przy stomii odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i komfortu pacjenta. Odpowiednie odżywianie może pomóc w regulacji konsystencji stolca, zmniejszeniu ilości gazów oraz zapobieganiu niedrożności jelit. Pacjenci powinni spożywać zróżnicowane posiłki bogate w białko, witaminy i minerały, unikając pokarmów, które mogą powodować problemy trawienne.

Niektóre pokarmy mogą zwiększać ryzyko niedrożności jelit, zwłaszcza w przypadku ileostomii. Należy ostrożnie wprowadzać do diety produkty bogate w błonnik, takie jak surowe warzywa, orzechy czy nasiona. Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu, szczególnie dla osób z ileostomią, aby zapobiec odwodnieniu. Współpraca z dietetykiem może pomóc w opracowaniu indywidualnego planu żywieniowego.

Powikłania u pacjentów ze stomią – jak im zapobiegać?

Pacjenci ze stomią mogą doświadczać różnych powikłań, takich jak podrażnienia skóry, przepukliny okołostomijne, niedrożność czy infekcje. Właściwa pielęgnacja stomii i skóry wokół niej jest kluczowa w zapobieganiu tym problemom. Regularne monitorowanie stanu stomii i okolicznych tkanek pozwala na wczesne wykrycie niepokojących zmian.

Stosowanie odpowiedniego sprzętu stomijnego oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących diety i aktywności fizycznej również przyczynia się do zmniejszenia ryzyka powikłań. Edukacja pacjenta oraz wsparcie ze strony personelu medycznego i grup wsparcia dla stomików są nieocenione w radzeniu sobie z ewentualnymi trudnościami.

Życie ze stomią może być wyzwaniem, ale dzięki odpowiedniej edukacji i wsparciu pacjenci mogą prowadzić aktywny i satysfakcjonujący tryb życia. Ważne jest, aby pacjenci byli świadomi, że stomia nie ogranicza ich w codziennych czynnościach, takich jak praca, uprawianie sportu czy podróżowanie.