Choroba Alzheimera – co warto o niej wiedzieć? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Na chorobę Alzheimera zapadają przede wszystkim seniorzy, jednak może ona wystąpić także u osób młodszych. Szacuje się, że dotyka ona około 10% populacji powyżej 65 lat i aż 20% powyżej 75 lat. Co warto wiedzieć na temat choroby Alzheimera?

Czym jest choroba Alzheimera?

Jest najczęściej diagnozowaną dolegliwością zaliczaną do otępień, czyli demencji. Co to jest choroba Alzheimera? Choroba Alzheimera jest chorobą neurodegeneracyjną, w przypadku której dochodzi do degeneracji, czyli uszkodzenia układu nerwowego. Powoduje ona jego zwyrodnienie, co prowadzi do zaburzenia funkcji poznawczych i otępienia. Skrótowo chorobę Alzheimera określa się jako AD od Alzheimer’s disease. Na skutek choroby Alzheimera dochodzi do stopniowej utraty neuronów, czyli komórek nerwowych, a także synaps w korze mózgu i w innych regionach korowych. Do takiej dolegliwości prowadzi pojawienie się nadmiernej ilości struktur określanych jako płytki, blaszki starcze oraz splątki neurofibrylarne. Alzheimer jest chorobą uznawaną za przewlekłą oraz nieuleczalną, ponieważ nie odkryto jeszcze leku przyczynowego pozwalającego na całkowite wyleczenie. Dostępne są jednak leki spowalniające postępowanie schorzenia. Nazwa tej choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego lekarza Aloisa Alzheimera, który opisał ją po raz pierwszy.

Choroba Alzheimera – przyczyny

Do tej pory nie udało się określić, co dokładnie powoduje powstanie choroby Alzheimera. Badacze wykryli jednak, że dolegliwość ta powiązana jest z określonymi czynnikami. Czy alzheimer jest dziedziczny? Badania nad tą dolegliwością wskazują, że może ona pojawiać się rodzinnie. Wobec tego u osób, w których rodzinie zdiagnozowano tę dolegliwość, ryzyko jej wystąpienia jest wyższe. Określana jest ona jako FAD – familial Alzheimer’s disease. Najczęściej za przyczyny choroby Alzheimera uznaje się czynniki: - Genetyczne, - Środowiskowe, - Dotyczące trybu życia pacjenta. Wyróżniono również szereg czynników, które mogą sprzyjać rozwijaniu się tej dolegliwości. Osoby, u których występują, są w wyższym stopniu narażone na powstanie choroby. Najważniejszymi czynnikami, które powodują zwiększenie ryzyka pojawienia się choroby Alzheimera, są: - Starszy wiek, - Płeć żeńska – domniemywa się, że ma to związek z układem hormonalnym, - Cukrzyca typu 2, - Nadwaga i otyłość, - Nadciśnienie tętnicze, - Wysoki poziom cholesterolu, - Niewydolność serca, - Wysoki poziom homocysteiny we krwi, - Nadmierne spożywanie alkoholu, - Palenie papierosów, - Doznane wcześniej urazy głowy, - Zanieczyszczone środowisko, zwłaszcza zanieczyszczenie powietrza, - Niższe wykształcenie oraz mniejsze zaangażowanie społeczne.

Jakie objawy daje Alzheimer?

Bardzo często pojawiają się trudności z rozpoznaniem pierwszych symptomów choroby. Przycyzny i objawy Alzheimera mogą być zróżnicowane, stąd też zdarza się, że są one przypisywane innym dolegliwościom albo po prostu przemęczeniu lub starszemu wiekowi. Badacze wskazują, że choroba Alzheimera jest na ogół powoli postępująca, dlatego do jej rozwoju może zacząć dochodzić na wiele lat przed pojawieniem się pierwszych objawów. Główne objawy choroby Alzheimera: Problemy z pamięcią Zapominanie o wydarzeniach, rozmowach, osobach, początkowo rzadkie, następnie może się nasilić i uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie. Chory często zapomina wtedy o podstawowych informacjach, powtarza te same pytania, gubi się w swoim otoczeniu, ponieważ nie wie, gdzie jest, nie rozpoznaje członków swojej rodziny, codziennie używanych przedmiotów. Problemy z wykonywaniem codziennych zadań Chory ma trudności z codziennymi czynnościami, na przykład z jedzeniem, higieną, dlatego zapomina je wykonywać, co może być dla niego bardzo poważnym zagrożeniem. Problemy z logicznym myśleniem U chorego dochodzi do trudności z koncentracją oraz z myśleniem, zwłaszcza dotyczącym pojęć abstrakcyjnych. Może to objawiać się trudnościami w liczeniu, płaceniu, rozumieniu ciągów przyczynowo-skutkowych. Pojawiają się również problemy z doborem odpowiedniego ubrania czy z logiczną rozmową z innymi osobami. Problemy z psychiką Osoby z chorobą Alzheimera wykazują również objawy na poziomie psychicznym. Mogą pojawić się u nich częste zmiany nastroju, objawy depresyjne na zmianę z euforycznymi, nadmierna agresja, drażliwość, podatność na zdenerwowanie. Również zdarzają się urojenia i omamy, problemy ze snem.

Etapy choroby Alzheimera

Chorobę Alzheimera można podzielić na kilka etapów w zależności od jej postępu: 1. Predemencja Jest to okres jeszcze przed pojawieniem się pełnoobjawowej choroby, w trakcie którego widoczne są sporadyczne zaburzenia poznawcze pacjenta. Objawiają się one głównie przez powolniejsze myślenie, problemy z przypominaniem sobie różnych nazw przedmiotów, zdarzeń. Chory natomiast nadal funkcjonuje normalnie. 2. Wczesny etap Na tym etapie demencja ma słabe nasilenie, ale widać już zmiany w funkcjonowaniu osoby chorej. Przykładowo może on częściej mieć trudności w zapamiętywaniu informacji, pozostawiać rzeczy w różnych miejscach, mieć trudności z poruszaniem się w przestrzeni. Pojawiają się też objawy jak gniew, agresja, zmiany nastroju. 3. Umiarkowany etap Umiarkowana demencja powoduje, że u chorego problemy z pamięcią i psychiką są coraz częstsze. Zapomina on o tym, co działo się niedawno, traci orientację w terenie, ma problemy ze snem, agresją, urojenia. Na tym etapie chory będzie już wymagać stałej opieki, ponieważ może być dla siebie oraz dla otoczenia niebezpieczny. 4. Zaawansowany etap To etap, na którym pojawiają się bardzo silne objawy, między innymi zapominanie o bliskich, faktach z życia, pojawia się problem z kontaktem słownym, utrata możliwości wykonywania codziennych czynności, a także postępująca utrata możliwości ruchowych. W efekcie osoba nie może już funkcjonować sama i wymaga opieki.

Jaki lekarz zajmuje się chorobą Alzheimera?

W przypadku pojawienia się dolegliwości wskazujących na chorobę Alzheimera warto w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza rodzinnego. Leczeniem choroby zajmuje się natomiast neurolog, czyli lekarz specjalizujący się w układzie nerwowym. Również w leczeniu schorzenia mogą uczestniczyć lekarze innych specjalności, na przykład geriatra, psychiatra, a także fizjoterapeuci oraz psycholodzy.

Diagnostyka choroby Alzheimera

W chorobie Alzheimera rozpoznanie prowadzone jest głównie na postawie wywiadu z osobą chorą oraz z jej bliskimi. W trakcie wizyty lekarz pyta wtedy o pojawiające się objawy, stosowane przez pacjenta leki, schorzenia i urazy, choroby występujące w rodzinie. Podczas wizyty przeprowadzane są również specjalne testy, między innymi test MMSE oraz test zegara, które mają na celu ocenę zdolności poznawczych pacjenta. W diagnostyce stosowane są ponadto metody obrazowe, między innymi tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, pozytonowa tomografia emisyjna, czyli PET.

Choroba Alzheimera – leczenie

Alzheimera jest chorobą nieuleczalną, ponieważ dotychczas nie wykryto żadnych leków, które mogłyby zatrzymać oraz odwrócić postęp schorzenia. Leczenie dolegliwości ma głównie charakter objawowy, przy czym potrafi ono spowolnić rozwój dolegliwości i zapewnić pacjentowi wysoki komfort na wiele lat. W leczeniu choroby Alzheimera stosowane są: Farmakoterapia Wykorzystywane są leki spowalniające rozwój choroby, między innymi memantyna, donepezil, takryna, galantamina oraz rywastygmina. Powodują one spowolnienie procesów rozkładu neuroprzekaźnika – acetylocholiny. Używany jest również kwas glutaminowy, który spełnia funkcję neuroprzekaźnika. Terapie psychologiczne W przebiegu dolegliwości są stosowane różne rodzaje terapii, między innymi terapie kognitywne, zajęciowe, środowiskowe, sensoryczne. Pomagają one osobom z tą chorobą w zachowaniu swoich dotychczasowych funkcji mózgu, pobudzając go do pracy. Opieka nad pacjentem W przypadku umiarkowanej i zaawansowanej choroby duże znaczenie ma też właściwa opieka nad pacjentem. Konieczne może być stosowanie wyrobów chłonnych na nietrzymanie moczu i kału, karmienie chorego, pomaganie mu w utrzymaniu higieny. U pacjentów leżących ważna jest też profilaktyka odleżyn.

Rokowania w chorobie Alzheimera

W chorobie Alzheimera długość życia jest skrócona. Zwykle pacjenci przeżywają od około 7 do 10 lat od momentu diagnozy.