Najczęstsze błędy w pielęgnacji tracheostomii i jak ich unikać?

Prawidłowa pielęgnacja tracheostomii jest kluczowa dla uniknięcia powikłań, takich jak infekcje, niedrożność rurki tracheostomijnej czy podrażnienia skóry wokół stomii. O czym powinien pamiętać pacjent oraz jego opiekunowie? Oto najczęstsze błędy oraz sposoby, aby ich unikać!

1. Niedostateczna higiena rąk i sprzętu

Błąd: dotykanie rurki i okolic tracheostomii brudnymi rękami lub używanie niejałowego sprzętu.

W trakcie pielęgnacji tracheostomii oraz podczas codziennych czynności należy pamiętać o tym, że pojawia się ryzyko rozwoju infekcji, takich jak infekcje skórne czy infekcje dróg oddechowych o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym.

Jak unikać?
• Myć ręce mydłem i wodą lub dezynfekować dedykowanym do tego środkiem przed każdym dotknięciem stomii i jej okolicy.
• Używać jałowych gazików, roztworów i narzędzi do pielęgnacji.

2. Nieregularne czyszczenie i wymiana rurki tracheostomijnej

Błąd: zapominanie o czyszczeniu rurki tracheostomijnej, w tym jej wewnętrznej części, co prowadzi do jej zablokowania.

Rurka tracheostomijna powinna być systematycznie oczyszczana, co zmniejsza ryzyko odkładania się w niej wydzieliny. Brak prawidłowej higieny zwiększa również ryzyko infekcji drzewa oskrzelowego.

Jak unikać?
• Regularnie czyścić i wymieniać wewnętrzną rurkę do tracheostomii, zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Wymieniać całą rurkę w zalecanym terminie, aby uniknąć jej zwapnienia, zesztywnienia i zatkania, co zależne jest od jej rodzaju.

3. Nieprawidłowe odsysanie wydzieliny

Błąd: problemami są zbyt rzadkie odsysanie – powoduje zaleganie wydzieliny i ryzyko infekcji, a także zbyt agresywne odsysanie – może podrażnić błonę śluzową i wywołać krwawienie.

Odsysanie wydzieliny z drzewa oskrzelowego, także określane jako odśluzowywanie, powinno być prowadzone wtedy, gdy pojawia się taka potrzeba, na przykład przy zaleganiu wydzieliny, co wywołuje dźwięk bulgotania, pojawieniu się trudności z oddychaniem.

Jak unikać?
• Odsysać wydzielinę tylko w razie potrzeby, delikatnymi ruchami.
• Mobilizować wydzielinę przez zmianę pozycji pacjenta, ruch, głębokie oddychanie.
• Stosować jałowy cewnik i unikać jego zbyt głębokiego wkładania do dróg oddechowych.

4. Ignorowanie oznak infekcji

Błąd: ignorowanie objawów zakażenia, takich jak zaczerwienienie skóry, swędzenie, pieczenie, gorączka, nieprzyjemny zapach lub zmiana koloru wydzieliny.

Tracheostomia zwiększa ryzyko pojawienia się infekcji układu oddechowego, co może być dla pacjenta dużym zagrożeniem, jeśli nie zostanie ona wykryta wystarczająco wcześnie.

Jak unikać?
• Regularnie obserwować skórę wokół tracheostomii.
• Dbać o prawidłową higienę tracheostomii.
• Dbać o higienę jamy ustnej.
• Konsultować się z lekarzem w przypadku podejrzenia infekcji.

5. Zbyt ciasne lub luźne mocowanie rurki

Błąd: za ciasny pasek trzymający rurkę może powodować odleżyny i ograniczać dopływ krwi, natomiast zbyt luźny pasek grozi przypadkowym wysunięciem rurki.

Do mocowania rurki stosować można tasiemkę bawełnianą albo opaskę, która wykonana jest z tkaniny lub z pianki i mocowana jest na rzepy.

Jak unikać?
• Wyregulować pasek tak, aby można było wsunąć jeden palec między skórę a taśmę.

6. Brak nawilżania powietrza

Błąd: oddychanie suchym powietrzem prowadzi do zagęszczenia wydzieliny, co utrudnia jej odkrztuszanie i usuwanie.

U pacjentów z tracheostomią do układu oddechowego dostaje się zimne, suche i nieprzefiltrowane powietrze, co zwiększa ryzyko pojawienia się skutków ubocznych.

Jak unikać?
• Stosować nawilżacze powietrza.
• Używać zastawki na rurkę typu HME – Heat Moisture Exchanger.
• Unikać miejsc o dużym poziomie zanieczyszczenia powietrza.
• Dbać o picie odpowiedniej ilości płynów, gdy nie ma ku temu przeciwwskazań.

7. Nieprawidłowe zabezpieczanie tracheostomii

Błąd: doprowadzenie do zalania rurki tracheostomijnej płynami, co może skutkować zachłyśnięciem i zakażeniem dróg oddechowych.

O poprawnym zabezpieczeniu tracheostomii należy pamiętać podczas jedzenia posiłków, kąpieli i innych codziennych czynności.

Jak unikać?
• Używać specjalnych osłon wodoodpornych na tracheostomię podczas kąpieli.
• Prawidłowo jeść posiłki, zwracając uwagę na dokładne przerywanie.
• Unikać kierowania strumienia wody na okolice stomii.

Prawidłowa pielęgnacja tracheostomii wymaga systematyczności i dokładności, jednak dzięki niej można zapobiec wielu powikłaniom i żyć komfortowo!

Źródła:
Zalecenie w sprawie wytycznych pielęgnacji dróg oddechowych u pacjentów wentylowanych mechanicznie leczonych w oddziale intensywnej terapii, Dorota Pilch, Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska, Bogumiła Snopek-Abramowicz: https://www.ptpaio.pl/dokumenty/38.pdf.
Tracheotomia w oddziałach intensywnej terapii, Magdalena Korpas-Wasiak, Katarzyna Śmiechowicz, Waldemar Machała, Paweł Lesiak, Anestezjologia i Ratownictwo 2014; 8: 181-188.
Poradnik pielęgnacji pacjenta z rurką tracheostomijną w warunkach domowych: https://www.wss.com.pl/images/Programy_edukacyjne/PORADNIK_PIEL%C4%98GNACJI_PACJENTA_Z_RURK%C4%84_TRACHEOSTOMIJN%C4%84_W_WARUNKACH_DOMOWYCH.pdf