Starzenie się organizmu – jak do niego dochodzi i jakie są jego objawy?

Starzenie się jest naturalnym procesem dotykającym człowieka. Jak dochodzi do starzenia się organizmu? Jakie są jego etapy? Jakie zmiany pojawiają się wtedy w ciele?

Czym jest starzenie się organizmu?

Starzenie odnosi się do procesu, który powoduje zmiany i pogorszenie funkcji fizycznych i psychicznych następujące w czasie.

Jest to naturalny proces biologiczny, który dotyczy wszystkich organizmów żywych i charakteryzuje się postępującym pogarszaniem pracy różnych układów i zachodzących w organizmie funkcji biologicznych, co prowadzi do obniżenia ogólnego stanu zdrowia oraz zwiększonej podatności na choroby.

Dlaczego dochodzi do starzenia się organizmu?

Badaczy od zawsze fascynował proces starzenia się organizmu, który stał się przedmiotem wielu analiz.

Starzenie się organizmu człowieka jest złożonym procesem, na który składa się wiele czynników. Zaliczane są do nich głównie:

Zmiany komórkowe
Nagromadzenie uszkodzeń komórkowych w czasie, do których prowadzą mutacje DNA, stres oksydacyjny i stany zapalne.

Zmiana długości telomerów
Starzenie jest także determinowane przez długość telomerów, które wchodzą w skład chromosomów. Skracają się one wraz z każdym podziałem komórki.

Styl życia
Niezdrowe nawyki, takie jak zła dieta, brak aktywności fizycznej, znaczny stres, palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu, mogą przyspieszyć proces starzenia się organizmu i zwiększyć ryzyko chorób związanych z wiekiem.

Czynniki środowiskowe
Toksyny, promieniowanie oraz zanieczyszczenia środowiska mogą powodować uszkodzenia komórek i prowadzić do szybszego starzenia się organizmu. Również duże znaczenie mają czynniki materialne oraz społeczne.

Wobec tego starzenie się jest procesem złożonym i wieloczynnikowym, przy czym dokładne przyczyny starzenia nie są w pełni poznane.

Jakie są etapy starzenia się człowieka?

Wyróżnia się kilka etapów starzenia się człowieka, które pod kątem biologicznym rozpoczyna się już od około 20 roku życia. Natomiast najsilniejsze zmiany związane ze starością widoczne są u osób po 60 roku życia.

Wyróżnia się poniższe etapy starzenia się człowieka:
- Wiek 20-40 lat – w tym okresie występują najlepsze warunki do życia pod kątem fizycznym i psychicznym, ale powoli zaczyna dochodzić do zmian starzeniowych, które widoczne są głównie na skórze.
- Wiek 40-60 lat – postępują zmiany starzeniowe, które mogą wywoływać problemy zdrowotne związane z wiekiem. Ten etap często charakteryzuje się spadkiem zdolności fizycznych, ale zdolności umysłowe człowieka pozostają najczęściej stabilne.
- Wiek powyżej 60 lat – ten etap charakteryzuje się spadkiem zdolności fizycznych i umysłowych. Problemy zdrowotne związane z wiekiem stają się coraz silniejsze, zwiększa się ryzyko chorób wieku starczego, na przykład chorób neurodegeneracyjnych, reumatyzmu, miażdżycy, osteoporozy i nowotworów.

Jakie zmiany zachodzą w ciele człowieka na skutek starzenia?

W wyniku starzenia się organizmu człowieka zachodzą różne zmiany, do których zaliczane są przede wszystkim:

Zmiany fizyczne
Fizyczne funkcje organizmu pogarszają się, co prowadzi między innymi do redukcji masy i siły mięśni, zmniejszenia gęstości kości oraz zaburzeń postawy i równowagi ciała. Na tym etapie dochodzi też do „skrócenia” kręgosłupa, co ma związek ze zmianami chrząstek międzykręgowych.

Zmiany sensoryczne
Wzrok, słuch i inne zmysły mogą ulec pogorszeniu, co utrudnia widzenie, słyszenie i przetwarzanie informacji docierających do narządów zmysłów.

Zmiany poznawcze
Na skutek zmian zachodzących w układzie nerwowym zmniejsza się szybkość przetwarzania informacji, pogarszają się pamięć, koncentracja i zdolność podejmowania decyzji.

Zmiany sercowo-naczyniowe
Serce i naczynia krwionośne są mniej wydajne, zwiększając ryzyko chorób serca i udarów mózgu. Naczynia krwionośne stają się mniej elastyczne, co zwiększa ciśnienie krwi. Zmniejsza się też efektywność pompowania krwi przez serce.

Zmiany dotyczące układu pokarmowego
Dochodzi do obniżenia jego sprawności, zwiększonego ryzyka zaparć, a także mniejszego apetytu.

Zmiany metaboliczne
Mogą wystąpić zaburzenia równowagi hormonalnej, prowadzące do zmian w metabolizmie i zwiększonego ryzyka otyłości, cukrzycy i innych problemów zdrowotnych.

Zmiany w układzie płciowym
Dochodzi do menopauzy u kobiet, co przekłada się na zmniejszone wydzielanie hormonów płciowych i brak możności zajścia w ciążę. U mężczyzn zdolność do rozmnażania się nadal pozostaje, ale zmniejszają się liczba plemników i libido.

Zmiany w układzie oddechowym
Płuca są mniej elastyczne i zmniejsza się ich aktywna przestrzeń, co prowadzi do pogorszenia procesów oddechowych.

Zmiany w układzie odpornościowym
Układ odpornościowy ulega osłabieniu, co utrudnia organizmowi zwalczanie infekcji i zwiększa ryzyko poważnych chorób.

Zmiany te są normalne i występują u praktycznie wszystkich osób w miarę starzenia się, ale na ich tempo i nasilenie mogą wpływać różne czynniki, takie jak genetyka, styl życia i czynniki środowiskowe. Dzięki temu można również je opóźnić.