Jak dbać o tracheostomię?

Tracheostomię wykonuje się najczęściej w sytuacjach nagłych, zagrażających życiu albo w poważnych chorobach układu oddechowego, gdy konieczne jest udrożnienie dróg oddechowych. Jak należy o nią dbać? Oto główne zasady!

Jak dbać o ranę po tracheostomii?

Tracheostomia jest otwartą raną znajdującą się w przedniej ścianie tchawicy. Powstaje podczas zabiegu określanego jako tracheotomia. Następnie w otworze umieszczana jest rurka tracheostomijna, która zakończona jest płytką z kołnierzem dla bezpiecznego zamocowania.

Pielęgnacja rany po tracheostomii jest kluczowa dla zapobiegania infekcjom i powikłaniom po zabiegu tracheotomii. Jak dbać o ranę po tracheostomii?

Odpowiednia opieka nad raną wpływa na proces gojenia i komfort pacjenta. Przede wszystkim wymaga regularnego czyszczenia, stosowania specjalnych środków higienicznych oraz kontrolowania w celu wykrycia ewentualnych objawów stanu zapalnego.

Podstawowe zasady dbania o tracheostomię:
• Mycie rąk – przed każdą czynnością pielęgnacyjną należy dokładnie umyć i zdezynfekować ręce, aby uniknąć przeniesienia bakterii do rany.
• Oczyszczanie rany – skórę wokół tracheostomii należy przemywać solą fizjologiczną lub specjalnym roztworem antyseptycznym. Unika się stosowania agresywnych środków chemicznych, na przykład zawierających alkohol, które mogą podrażnić skórę.
• Zmiana opatrunków – należy systematycznie zmieniać opatrunki wokół rany i rurki tracheostomijnej. Powinny być one wykonane z materiałów przyjaznych dla skóry, niepowodujących podrażnień, a także nie należy ich przycinać, aby nie doprowadzić do ich postrzępienia.
• Usuwanie wydzieliny – nadmiar śluzu w drzewie oskrzelowym może prowadzić do trudności w oddychaniu i zakażeń. Regularne odsysanie i nawilżanie dróg oddechowych zapobiega tworzeniu się czopów śluzowych.

Jakie produkty do pielęgnacji tracheostomii stosować?

Do pielęgnacji tracheostomii rekomendowane są następujące komsetyki pielęgnacyjne i akcesoria:
• Sól fizjologiczna (NaCl 0,9%) – do codziennego oczyszczania rany i nawilżania błon śluzowych.
• Sterylne gaziki lub kompresy – do osuszania i zabezpieczania rany przed zabrudzeniem. Nie należy ich nacinać, ponieważ luźne włókna mogą dostać się do dróg oddechowych.
• Roztwory antyseptyczne (np. Octenisept) – pomagają w dezynfekcji i zmniejszają ryzyko infekcji.
• Opatrunki – stosowane są specjalne opatrunki, które chronią delikatną skórę przed otarciami i podrażnieniami, na przykład opatrunki piankowe czy opatrunki z warstwą aluminiową.

Akcesoria do tracheostomii

Akcesoria do tracheostomii pomagają pacjentom w codziennych czynnościach i zmniejszają ryzyko powikłań. Stosowane są dwa główne typy tych produktów:

1. Wymiennik ciepła i wilgoci (HME)
Produkty takie jak wymienniki ciepła i wilgoci, określane również jako HME od angielskiego Heat and Moisture Exchanger, mają na celu ogrzewanie, oczyszczanie i nawilżanie powietrza, które dostaje się do dróg oddechowych. Zastępują one wówczas naturalne funkcje nosa i z tego powodu bywają określane jako sztuczny nos. W efekcie ułatwiają oddychanie, zapobiegają podrażnieniom i infekcjom.

2. Zawór fonacyjny
Zawór fonacyjny, także określany jako zastawka mowy albo zawór Passy-Muir, umożliwia pacjentom z tracheostomią mówienie oraz kontrolowanie przepływu powietrza. Jego głównym zadaniem jest kierowanie powietrza przez struny głosowe, co pozwala na częściowe przywrócenie zdolności mówienia. Poprawia także zdolność połykania i zmniejsza aspirację, czyli dostawanie się napojów i jedzenia do dróg oddechowych.

Należy pamiętać o tym, że zawory powinny być również czyszczone przez szczoteczki do tracheostomii według zaleceń producenta.

Na co zwracać uwagę przy pielęgnacji tracheostomii?

Podczas codziennej pielęgnacji tracheostomii należy zwrócić uwagę na objawy mogące świadczyć o infekcji lub powikłaniach, takie jak:
• Zaczerwienienie, obrzęk lub ból wokół rany,
• Ropna wydzielina,
• Gorączka,
• Trudności w oddychaniu lub nagłe zwiększenie ilości wydzieliny.

W przypadku pojawienia się tych objawów należy skontaktować się z lekarzem.

Odpowiednia pielęgnacja tracheostomii jest niezbędna dla bezpieczeństwa i komfortu pacjenta. Regularne czyszczenie, stosowanie odpowiednich środków higienicznych oraz monitorowanie stanu rany pozwala uniknąć powikłań po zabiegu.