Rurka tracheostomijna – jak o nią dbać i kiedy wymieniać?

Rurka tracheostomijna to kluczowy element wspomagający oddychanie u pacjentów z tracheostomią. Odpowiednia pielęgnacja i regularna wymiana rurki są niezbędne, aby zapobiec jej zatykaniu, infekcjom oraz innym powikłaniom. O czym należy pamiętać?

Jak zbudowana jest rurka tracheostomijna?

Rurki tracheostomijne mogą być wyprodukowane z różnych materiałów, na przykład z metalu, silikonu czy medycznego PCV, co wpływa na ich giętkość oraz trwałość. Występują również w różnych rozmiarach i wariantach zgięcia.

Dodatkowo rurka może być wyposażona w mankiet uszczelniający zabezpieczony opatrunkiem, najczęściej używany w warunkach domowych, a także w balonik, dzięki któremu pacjenci mogą jeść drogą doustną.

Z rurkami stosowane są także specjalne zawory, takie jak zawór fonacyjny, inaczej zawór Passy-Muir, który umożliwia pacjentom mówienie, a także wymienniki ciepła i wilgoci (HME), które spełniają funkcję nosa, czyli ogrzewają, filtrują i nawilżają powietrze.

Jak dbać o rurkę tracheostomijną?

Dbanie o rurkę do tracheostomii jest bardzo ważną czynnością, ponieważ dzięki temu możemy zapobiegać powikłaniom. W rurce gromadzi się bowiem wydzielina z dróg oddechowych, a kołnierz rurki może podrażniać skórę.

1. Higiena i czyszczenie:
• Należy usuwać wydzielinę za pomocą ssaka i cewników, czyli prowadzić odśluzowywanie rurki tracheostomijnej – w razie pojawienia się potrzeby, każdorazowo nie powinno przekraczać 10-15 sekund.
• Wewnętrzną rurkę (jeśli jest obecna) należy myć czystą wodą lub solą fizjologiczną i osuszać.
• Niezbędna jest regularna zmiana opatrunków i kontrola skóry wokół stomii pod kątem podrażnień i infekcji.

2. Nawilżanie dróg oddechowych:
• Wdychanie suchego powietrza może prowadzić do tworzenia gęstej wydzieliny, dlatego warto stosować nawilżacze powietrza lub wymienniki ciepła i wilgoci.
• Należy dbać o prawidłowe nawodnienie osoby z tracheostomią, ponieważ odwodnienie sprzyja wysuszaniu śluzówek i infekcjom.

3. Unikanie zatykania rurki:
• Zalecane jest regularne płukanie rurki solą fizjologiczną, szczególnie jeśli pacjent ma gęste wydzieliny.
• Gdy pacjent samodzielnie je, należy pamiętać o stosowaniu rurki z balonikiem i napełnianiu go przed posiłkiem, a następnie odessaniu z niego powietrza.
• Nie należy używać nacinanych gazików, których luźne włókna mogą dostać się do dróg oddechowych.

Kiedy wymieniać rurkę tracheostomijną?

Rurka do tracheostomii będzie wymagała wymiany wtedy, gdy ulegnie uszkodzeniu. Jak często wymienić rurkę tracheostomijną?

Czas korzystania z pojedynczej rurki zależny jest przede wszystkim od jej materiału oraz od zaleceń producenta, a także od stanu pacjenta. Zazwyczaj wymiana prowadzona jest co 1 miesiąc, optymalnie co 2 tygodnie. Procedura ta wykonywana jest najczęściej przez lekarza lub innego specjalistę.

Wyróżnia się:
• Rurki metalowe – mogą być one używane stale, bez ograniczeń czasowych ze względu na swoją trwałość, ale powinny być poddawane sterylizacji co 2 tygodnie.
• Rurki z medycznego PCV – narażone są na postępujące sztywnienie, co może uszkadzać błonę śluzową dróg oddechowych. Ponadto w miarę używania stają się bardziej chropowate, co zwiększa ryzyko infekcji.
• Rurki silikonowane – nie sztywnieją z czasem jak rurki z PCV, natomiast są bardziej narażone na uszkodzenia mechaniczne ze względu na ich miękkość. W związku z tym wymagają one dokładnej oceny przed zastosowaniem.

Rurki z tworzyw, czyli z PCV, silikonu, traktuje się jako rurki jednorazowe, jednak w przypadku ich dobrego stanu możliwa jest ich dezynfekcja.

Objawy wskazujące na konieczność wcześniejszej wymiany rurki:
• Zwiększony opór przy oddychaniu,
• Nagromadzenie wydzieliny, której nie da się usunąć,
• Uszkodzenie mechaniczne rurki, na przykład jej pęknięcie albo zniekształcenie,
• Oznaki infekcji w okolicy tracheostomii, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, ropna wydzielina.

Systematyczne dbanie i wymiana rurki tracheostomijnej to podstawa u osób korzystających z tracheostomii. Warto pamiętać o podstawowych zasadach i w razie potrzeby skonsultować się ze specjalistą!