Nietrzymanie stolca u seniorów – jakie ma przyczyny, jak postępować?

Nietrzymanie stolca, czyli niemożność kontrolowania wypróżnień, jest częstym i niepokojącym problemem wśród seniorów. Może znacząco wpływać na jakość życia i prowadzić do izolacji społecznej. Zrozumienie przyczyn i wybór odpowiedniego postępowania mają wówczas kluczowe znaczenie dla poprawy samopoczucia dotkniętych tym problemem osób. O czym warto pamiętać?

Przyczyny nietrzymania stolca u seniorów

Nietrzymanie kału może mieć zróżnicowane powody, których ustalenie ma duże znaczenie dla wyboru odpowiedniej metody leczenia tej dolegliwości.

Najczęściej nietrzymanie stolca u osób starszych jest związane z poniższymi przyczynami:
• Postępujący wiek – zmiany związane z wiekiem mogą zmniejszyć uczucie konieczności wypróżnienia i zmniejszyć pojemność odbytnicy, co utrudnia utrzymanie stolca.
• Uszkodzenie zwieracza odbytu – są to mięśnie zlokalizowane wokół odbytu, a ich dysfunkcja często spowodowana jest operacją, porodem lub urazem.
• Uszkodzenie nerwów – schorzenia takie jak cukrzyca, polineuropatia, stwardnienie rozsiane lub urazy rdzenia kręgowego mogą uszkodzić nerwy kontrolujące wypróżnienia i przez to powodować nietrzymanie stolca.
• Upośledzenie funkcji poznawczych – schorzenia takie jak choroba Alzheimera i inne formy demencji mogą upośledzać zdolność rozpoznawania i reagowania na potrzebę wypróżnienia.
• Schorzenia neurologiczne – do nietrzymania kału może dochodzić u osób z guzami mózgu, udarami mózgu.
• Chroniczne zatwardzenie – długotrwałe zaparcia mogą prowadzić do rozciągnięcia i osłabienia mięśni i nerwów odbytnicy.
• Biegunka – częste luźne stolce mogą być trudniejsze do kontrolowania, co prowadzi do inkontynencji kałowej. Może to być spowodowane infekcjami, zespołem jelita drażliwego (IBS), zapaleniami jelit lub niektórymi lekami.
• Wybrane leki – środki przeczyszczające, antybiotyki i leki zwiotczające mięśnie, mogą przyczyniać się do nietrzymania stolca.

Jak radzić sobie z nietrzymaniem stolca u seniora?

Jeśli doszło do nietrzymania stolca, zaleca się zastosować poniższe kroki:

Konsultacja medyczna
Należy udać się do lekarza, aby zidentyfikować przyczyny i odpowiednio dostosować leczenie. Lekarzem, który zajmuje się prowadzeniem diagnostyki i leczeniem zaburzeń nietrzymania stolca, jest proktolog. Wsparcie mogą zapewnić również neurolog oraz fizjoterapeuta.

Zmiany w diecie
Zwiększenie zawartości błonnika pokarmowego może pomóc w normalizacji konsystencji stolca. Pokarmy bogate w błonnik to głównie owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste i rośliny strączkowe. Należy też zadbać o odpowiednią ilość płynów w diecie, aby uniknąć zaparć.

Harmonogram korzystania z toalety
Warto ustalić harmonogram regularnych toalet, który pozwala na rutynowe wypróżnienia. Dodatkowo senior powinien odwiedzać najczęściej łazienkę po posiłkach, kiedy odruch perystaltyczny jelit jest najsilniejszy.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy
Wzmocnienie mięśni dna miednicy, czyli mięśni Kegla może poprawić kontrolę nad wypróżnieniami. Ćwiczenia te można prowadzić samodzielnie albo mogą prowadzić je fizjoterapeuci specjalizujący się w zdrowiu uroginekologicznym.

Leki
W zależności od przyczyny stosować można środki przeciwbiegunkowe, takie jak loperamid, a także środki na zmiękczacze stolca lub środki przeczyszczające w przypadku osób cierpiących na przewlekłe zaparcia.

Produkty chłonne na nietrzymanie moczu i kału
Zaleca się stosowanie wyrobów chłonnych dla dorosłych, takich jak pieluchomajtki, majtki chłonne, wkłady chłonne. Są one oferowane w różnych rozmiarach i poziomach chłonności, dlatego można indywidualnie dopasować je do konkretnego użytkownika i jego wymagań. Dodatkowo warto używać kremów ochronnych, które mogą pomóc w ochronie skóry przed pojawianiem się podrażnień na skutek kontaktu z kałem.

Operacje
W ciężkich przypadkach można rozważyć zabiegi chirurgiczne, na przykład plastyka zwieraczy, stymulacja nerwu krzyżowego lub kolostomia.

Podsumowując, nietrzymanie stolca u seniorów jest problemem wieloczynnikowym, wymagającym kompleksowego i zindywidualizowanego podejścia. Dostosowując odpowiednio dietę i styl życia oraz stosując wyroby chłonne i w razie potrzeby leczenie farmakologiczne i chirurgiczne, można znacznie poprawić jakość życia osób dotkniętych tą chorobą.