Stomia u noworodka. Jak zapewnić mu odpowiednią opiekę po zabiegu?

Wyłonienie stomii u noworodka najczęściej związane jest z wykryciem schorzenia wymagającego leczenia. U najmłodszych jest ona zwykle tymczasowa, dlatego po zakończeniu terapii ciągłość przewodu pokarmowego jest odtwarzana. Na czas istnienia stomii rodzice lub opiekunowie dziecka muszą jednak wiedzieć, jak właściwie opiekować się dzieckiem.

Opieka nad noworodkiem ze stomią często wzbudza wiele pytań. O czym warto pamiętać?

Jak wygląda stomia?

Stomia, która określana jest też jako przetoka jelitowa albo sztuczny odbyt, powstaje na skutek połączenia przewodu pokarmowego albo układu moczowego ze skórą na brzuchu.

Wyróżnia się trzy rodzaje stomii:
- kolostomia – stomia utworzona na jelicie grubym,
- ileostomia – stomia utworzona na jelicie cienkim,
- urostomia – stomia utworzona na drogach moczowych.

Stomia ma okrągły albo owalny kształt. Jest czerwona, wilgotna, płaska lub lekko uniesiona nad brzuch. Po zabiegu stomia u noworodka może także zmieniać swój wygląd, na przykład znaleźć się poniżej poziomu skóry albo powiększyć się, co będzie wymagało zmiany systemu stomijnego stosowanego u dziecka.

Gdy stomia zmieniła swój wgląd, można skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką stomijną. Specjalista może wtedy podać dokładne instrukcje, jak postępować w przypadku konkretnego typu stomii, a także dobrać odpowiedni rozmiar systemu.

Jak zakładać worek do stomii u dziecka?

Zakładanie worka nie jest skomplikowane. Instrukcje, jak zakładać go krok po kroku, przekazuje pielęgniarka stomijna. Stosowanie worków wymaga też zapoznania się z dokładnymi zaleceniami postępowania zgodnie z instrukcją producenta.

Sposób zakładania worka do stomii zależny jest od jego rodzaju:
- system jednoczęściowy – płytka jest złączona z workiem w jeden element, dlatego stosowanie tego sytemu jest wygodniejsze niż dwuczęściowego,
- tradycyjny system dwuczęściowy – składa się z osobnej płytki i worka, które łączą się z użyciem plastikowego pierścienia zatrzaskowego,
- synergiczny system dwuczęściowy – zbudowany jest z płytki i worka, ale zawiera piankowy pierścień samoprzylepny i element przylepny z elastycznego materiału.

Gdy dziecko ma urostomię, jak zakładać woreczek na mocz dla niemowląt? W tym przypadku postępowanie jest podobne jak w przypadku stomii na jelicie zgodnie z rodzajem systemu.

Kiedy należy opróżnić i wymienić worek stomijny na nowy?

Worek opróżnia się wtedy, gdy jest on wypełniony do około 1/3. Dzięki temu można zapobiec wyciekom oraz jego nadmiernemu ciężarowi. Opróżnianie worka z mniejszym wypełnieniem jest również prostsze niż tego bardziej zapełnionego.

Opróżnianie worka stomijnego u małych dzieci może odbywać się do pieluszki jednorazowej, natomiast starsze dzieci mogą same opróżniać stomię podczas korzystania z toalety. Po opróżnieniu worka należy wytrzeć jego końcówkę.

Czas wymiany worka stomijnego na nowy najlepiej skonsultować z lekarzem. W przypadku noworodków może następować to codziennie, natomiast u starszych dzieci co 2-3 dni.

Wymiana worka konieczna jest również wtedy, gdy pod płytką stomijną widoczne jest podciekanie treści jelitowej albo moczu. Może powodować to podrażnienia skóry.

Czy stomia powoduje ból?

Stomia pozbawiona jest zakończeń nerwowych, dlatego nie powoduje ona bólu podczas oddawania stolca, moczu, a także w trakcie dotyku.

Bezpośrednio po operacji wyłonienia stomii może pojawić się ból przy dotyku. Gdy dojdzie do całkowitego zagojenia ran pooperacyjnych, dziecko może prowadzić zwyczajny, aktywny tryb życia.

Jak należy ubierać dziecko ze stomią?

Systemy stomijne wyróżniają się dobrym przyleganiem do ciała, dlatego nie są widoczne pod odzieżą.

Przy ubieraniu dziecka należy zwrócić uwagę na poniższe kwestie:
- u małych dzieci najwygodniejsze w stosowaniu są jednoczęściowe śpioszki, body, kombinezony,
- pasek lub gumka w pasie nie powinny uciskać stomii.

Jak kąpać dziecko ze stomią?

Kąpiel nie powoduje uszkodzenia stomii, dlatego może odbywać się bez założonego worka stomijnego.

Najczęściej rodzice decydują się na kąpiel dziecka w worku stomijnym, aby zapobiec wydostawaniu się treści pokarmowej albo moczu ze stomii. Worek zmieniany jest wtedy na nowy po zakończeniu kąpieli – skóra musi być wtedy całkowicie sucha, bez kosmetyków, które pogarszają przyleganie systemu stomijnego.

Jak zapobiegać podrażnieniu skóry przy stomii?

Do podrażnienia skóry przy stomii najczęściej dochodzi na skutek podciekania stolca albo moczu pod płytkę stomijną. Inną przyczyną może być za duży otwór w płytce lub niewłaściwy rozmiar worka.

Aby zapobiegać podciekaniu i podrażnieniu skóry, można stosować specjalne produkty uszczelniające.

Czy dziecko ze stomią wymaga specjalnej diety?

Dieta powinna być dobrana indywidualnie do zdrowia dziecka. Gdy lekarz nie zaleci inaczej, dieta może być zwyczajna – zróżnicowana, zbilansowana. Więcej przeczytasz w artykule: stomia, a stosowanie odpowiedniej diety – co i kiedy jeść?

Warto pamiętać o tym, że stomia u noworodka wymaga podawania pokarmów dobrze rozdrobnionych, a także dużej ilości płynów.

Niektóre potrawy mogą zmieniać kolor i konsystencję treści jelitowej, na przykład soki owocowe rozrzedzają ją, a produkty jak pieczywo, ziemniaki, banany powodują jej zagęszczenie.